Nida işarəsi

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
!
Nida işarəsi
Punktuasiya
apostrof (’ ')
mötərizə ([ ], ( ), { }, ⟨ ⟩)
iki nöqtə (:)
vergül (,)
tire (, –, —, ―)
nöqtələr (…, …, . . .)
nida işarəsi (!)
nöqtə (.)
guillemets (" ")-->
defis ()
defis-minus (-)
sual işarəsi (?)
dırnaq işarəsi (" ", ‘ ’, " ", ‹ ›)
nöqtəli vergül (;)
əyri xətt (sleş, drob) (/,  ⁄ )
Sözayırıcılar
mötərizə ( ) ( ) ( )
interpunkt (·)
Əsas tipoqrafika
ampersand (&)
ticari at (@)
ulduz (asterisk) (*)
tərsinə əyri xətt (\)
siyahı markeri (bullit) ()
sirkumfleks (^)
xaç (†, ‡)
dərəcə (°)
çevrilmiş nida işarəsi (¡)
çevrilmiş sual işarəsi (¿)
oktotorp (şəbəkə, xeş) (#)
nömrə işarəsi ()
bölmə işarəsi (÷)
sıra indikatoru (º, ª)
faiz, promille, milyonda bir (%, ‰, )
abzas ()
ştrix (′, ″, ‴)
paraqraf işarəsi (§)
tilda (~)
altdan xətt (_)
şaquli xətt (¦, |)
Zehni mülkiyyət
müəllif hüquqlarının qorunması işarəsi (©)
əlaqəli hüquqların qorunması işarəsi (®)
xidmət işarəsinin simvolu ()
fonoqram üçün
əlaqəli hüquqların qorunması işarəsi
()
əmtəə nişanı ()
Valyuta işarələri
valyuta işarəsi (ümumi) (¤)
valyuta işarələri (konkret)
( ฿ ¢ $ ƒ £ ¥ )
Müstəsna tipoqrafika
asterizm ()
interrobanq ()
ironiya işarəsi (؟)
Digər
Diakritik işarələr
Şpasiya
Digər yazılarda
Çin punktuasiyası

Nida işarəsi (!) yazı dilində istifadə olunan bir nöqtələmə işarəsidir. Bu işarə adətən yüksək duyğuların, xüsusilə də təəccüb, sevinc, həyəcan, qəzəb və ya təlaşın ifadəsi üçün istifadə olunur. O, həmçinin əmr cümlələrində vurğu yaratmaq üçün də istifadə edilə bilər. [1]

Tarixi və mənşəyi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Nida işarəsinin mənşəyi latın dilinə dayanır. Qədim Romada, "Io" ifadəsi ilə başlayan cümlələrdə yüksək səslə çıxış etmək və ya kütləyə müraciət etmək məqsədi ilə istifadə olunurdu. Zamanla bu "Io" işarəsi "I" hərfinin üstünə "o" hərfi yazılaraq birləşdirildi və nəticədə nida işarəsi meydana gəldi. [2]

Nida işarəsi bir çox dildə geniş istifadə edilir. Aşağıdakı hallarda tətbiq oluna bilər:

  1. Təəccüb və həyəcan: Nida işarəsi cümlənin sonunda təəccüb, heyrət və ya həyəcan ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məsələn, "Bu nə gözəl mənzərədir!"
  2. Əmr cümlələri: Əmr cümlələrində vurğunu artırmaq üçün nida işarəsi istifadə olunur. Məsələn, "Dayan!"
  3. Çağırışlar və xitablar: Çağırışlar və ya xitab cümlələrində nida işarəsi geniş yayılmışdır. Məsələn, "Ey, dostlar!"

Qrammatik Qaydalar

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Nida işarəsi cümlənin sonunda və ya müəyyən bir sözün ardınca yerləşdirilir. Əgər nida işarəsi cümlənin sonunda gəlirsə, cümlə sonuna nöqtə qoyulmur. Lakin nida işarəsi sözün sonunda olub, cümlə davam edərsə, növbəti cümlə nöqtə ilə tamamlanmalıdır. [4]

Müasir İstifadə

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Nida işarəsi yazılı mətbuat, ədəbiyyat, elmi əsərlər və internet ünsiyyətində geniş istifadə olunur. Xüsusilə sosial media platformalarında, mesajlarda və elektron poçtlarda duyğuların vurğulanması üçün istifadə olunur. Həmçinin bəzi dillərdə ikiqat və ya üçqat nida işarələri (!, !!, !!!) daha güclü vurğu yaratmaq üçün istifadə edilir. [5]

Nida işarəsi (!) yazı dilində duyğuların və vurğunun ifadəsi üçün əsas vasitələrdən biridir. Onun düzgün və yerində istifadəsi mətnin mənasını və duyğusal təsirini gücləndirir.

  1. Internet Archive. the penguin guide to punctuation. 1997-01-01. Bu kitabda nida işarəsinin və digər nöqtələmə işarələrinin istifadəsi ilə bağlı ətraflı məlumatlar mövcuddur.
  2. Crystal, David. Making a Point: The Pernickety Story of English Punctuation (ingilis). Profile. 2015-09-17. ISBN 978-1-78283-108-2. 2024-09-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-03. David Crystal-in bu əsəri ingilis dilindəki nöqtələmə işarələrinin tarixi və istifadəsi haqqında məlumat verir.
  3. The Oxford English Dictionary. Oxford : Clarendon Press ; Oxford ; New York : Oxford University Press. 1989. ISBN 978-0-19-861186-8. OED-də nida işarəsinin tarixi və mənşəyi ilə bağlı ətraflı məlumatlar yer alır.
  4. "Türk Dil Kurumu | Sözlük". sozluk.gov.tr (türk). İstifadə tarixi: 2024-09-03. TDK-nın rəsmi saytında və qrammatika kitablarında Türk dilində nida işarəsinin istifadəsi və qaydaları haqqında məlumatlar mövcuddur.
  5. Nakhiyev, Toghrul Nasirli, Alakhber. "Yazı mədəniyyətinin durğu işarələri". science.gov.az (az.). 2022-01-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-03. Azərbaycanda durğu işarələrinin istifadəsi.